Fátækt barna

Mikið hefur verið fjallað um fátækt barna og hag þeirra á Íslandi eins og hún birtist í skýrslu forsætisráðherra.  Í skýrslunni kemur fram að um 6,6% íslenskra barna hafa búið við fátækt á árinu 2004.  Með þessu kemur í ljós að Ísland er í hópi þeirra OECD-ríkja þar sem fátækt barna mælist hvað minnst.  

Fagna ber að fátækt barna sé hvað minnst í heiminum hér á landi.  Hins vegar tel ég það óásættanlegt að það séu til fátæk börn í einu ríkasta landi í heimi.  Stjórnarandstaðan tók þetta á lofti, líkt og ritgerð Hörpu Njálsdóttur fyrir fjórum árum síðan, og ásakaði ríkisstjórnina um sinnuleysi.

Ég hef lítinn áhuga á því að standa í að svara þessum ásökunum.  Tölurnar um að fátæktarmörkin hafi hækkað um nálægt 50% að raunvirði milli áranna 1994 og 2004 svara mestu um hvort stjórnvöld hafa verið sinnulaus eða ekki.  Ég hef mun meiri áhuga á að reyna að finna einhverjar lausnir fyrir þau börn sem enn búa við fátækt og er engan veginn sannfærð um að lausnin felist fyrst og fremst í skattkerfinu eða hækkun lágmarkslauna. 

Í skýrslunni segir að veigamestu skýringarþættir mældrar fátæktar barna eru aldur foreldra, hjúskaparstaða og tímabundnar aðstæður. Þannig mælist hlutfallslega mest fátækt hjá einstæðum foreldrum innan við tvítugt.  Bent hefur verið á að hin Norðurlöndin standi sig betur en við hvað varðar fátækt barna.  Af hverju er það?

Á Íslandi er enn tiltölulega algengt, í samanburði við Norðurlöndin, að fólk eignist börn ung.  Á Norðurlöndunum hefur verið unnið markvisst í því að draga úr barneignum ungs fólks.    Í Svíþjóð hefur t.d. getnaðarvarnarpillan verið ókeypis fyrir konur að 24 ára aldri.   

Ég ólst upp hjá einstæðri móður.  Aðstæður mínar og systkina minna hefðu verið mun erfiðari ef afi minn og amma hefðu ekki aðstoðað móður mína við að ljúka framhaldsskóla og síðan háskólanámi.  Margir ungir foreldrar eru ekki jafn heppnir og við systkinin og móðir mín.  Af hverju getum við ekki gert námslán valfrjáls fyrir nemendur frá 18 ára aldri? Nemendur frá 16 ára aldri gætu fengið námslán að uppfylltum ákveðnum skilyrðum s.s. að vera einstæðir foreldrar eða með börn á framfæri. 

Ég legg til að fólk komi með fleiri tillögur, og hugmyndir sem beinast að því að leysa þetta vandamál.  Það er alltof mikilvægt til þess að við getum leyft okkur að fara í einhverjar pólitískar skotgrafir.