Nýtt Ísland - nýr landbúnaður?

"Aldrei hefði ég trúað að ég ætti eftir að fara að hvetja til aukinnar sjálfbærni í landbúnaði." sagði einn gamalreyndur bóndi við mig nýlega.  "Ha, hvað áttu við?"spurði ég.  "Nú, landbúnaður hefur ekki beint verið þekktur fyrir að huga að sjálfbærni, en nú held ég að við eigum ekki annarra kosta völ," svaraði hann. "Sjálfbærni er eiginlega ekkert annað en heilbrigð skynsemi í núverandi efnahagsástandi."

Aukin sjálfbærni myndi þýða að við stokkum spilin upp á nýtt og förum að íhuga hvernig við getum orðið sem mest sjálfstæð um okkar þarfir, en án þess að skaða möguleika afkomenda okkar til að mæta sínum þörfum.  Svíar hafa unnið markvisst í að auka sjálfbærni sinna dreifðu byggða og þar á meðal í verkefni sem nefnist Hållbara bygder.  Þar er rannsakað hvernig bændur geta nýtt lífrænt eldsneyti til að hita hús, þróaðar leiðir til staðbundinnar matvælaframleiðslu, miðlun upplýsinga um sjálfbærni, skoðuð nýting á annars konar orku og margt fleira.  Þetta eru allt verkefni sem eru í umræðunni nú þegar Íslendingar velta fyrir sér hvernig þeir geta sparað og nýtt það sem er til hér á landi. 

Aukin sjálfbærni í orkuöflun

Skortur á gjaldeyri hefur gert umræðuna um aukna sjálfbærni enn meira áríðandi. Kaup á jarðefnaeldsneyti eru ca. 11% af innflutning Íslendinga og hægt væri að spara umtalsvert af verðmætum gjaldeyri ef við skiptum út olíunni fyrir íslenska orkugjafa.  Æ erfiðara er að finna og vinna olíu (eins og umræðan um Drekasvæðið sýnir), mikið af jarðefnaeldsneyti er unnið á pólitískt eldfimum svæðum og síðast en alls ekki síst sleppir brennsla jarðefnaeldneytis út CO2 sem eykur hlutfall gróðurhúsalofttegunda í andrúmsloftinu.  Með því að framleiða sjálf stóran hluta af því eldsneyti sem við þurfum fyrir landbúnaðinn, erum við að taka stórt skref í átt að auknu öryggi landsins hvað varðar orku og matvælaframleiðslu.

Aukin sjálfbærni í orku þýðir að draga þarf úr notkun jarðefnaeldneytis eins og díselolíu og bensíns.

Hvað er verið að gera?

Lífrænir orkugjafar eru helst lífdísel, metangas og etanól/metanól.  Tilraunir standa nú yfir með möguleika á að rækta repju víðs vegar um landið, en tiltölulega auðvelt er að nota repjufræin til að útbúa lífdísel sem hægt er að nota á óbreyttar díselvélar.  Metan væri hægt að framleiða úr mykju eða öðrum lífrænum úrgangi. Þegar búið er að tappa gasinu af er eftir mun verðmætari og betri áburður. Kúabændur búa þannig yfir gríðarlegum fjársjóði til metanframleiðslu, en hver gripur í fjósinu framleiðir um 1,2 tonn af mykju á mánuði. Svo maður gleymi ekki sauðfjár-, svína- og kjúklingabændum. Landbúnaðarháskólinn hefur verið í tilraunum með metan og hefur keyrt metanbíla í um tvö ár með ágætis árangri.  Etanól/metanól er framleitt úr korni eða úr öðrum lífmassa og sá t.d. Orf líftækni fyrir að etanól yrði aukaafurð fyrirtækisins við ræktun á próteinum með korni.

"Ég sé bara ekki af hverju ég á ekki að geta framleitt mína eigin orku sjálfur, " hélt viðmælandi minn áfram, "og ef olíufélögin ætla ekki að taka þátt í þessari þróun með okkur, þá geta þeir bara étið það sem úti frýst."

Ég held að þetta verði bara mín lokaorð að sinni.

(Birt í Bændablaðinu 18. nóvember sl.)

Athugasemdir

[Örvar Már Marteinsson, 20.11.2008 kl. 16:37]

Til hamingju með nýja starfið....þykir þó miður hvernig á því stóð, en þú átt eftir að standa þig vel.

Kær kveðja

[Sigurður E. Vilhelmsson (IP-tala skráð) 20.11.2008 kl. 18:17]

Er það ekki einmitt hugmyndin á bak við sjálfbærnina sem Eygló ræðir hér fyrir ofan? Að bændur geti nýtt m.a. aukaafurðir frá landbúnaðinum til að framleiða orku í stað olíu? Svo eru farnar af stað (aftur) rannsóknir á nýtingu úrgangs frá matvælavinnslu og sjávarútvegi til jarð- og áburðargerðar. Allt þetta yrði til þess að draga úr þörf bænda fyrir olíu og áburð.

[Bjarni Hafsteinsson (IP-tala skráð) 21.11.2008 kl. 09:16]

Þetta er lykilatriði sem kemur hér fram í grein Eyglóar Harðardóttur. Aukin sjálfbærni er það sem koma skal ekki hvað síst í landbúnaðinum.

Hvað varðar lífrænt eldsneyti þá vær hægt að framleiða verulegt magn af því hér á Íslandi. Lykilatriði hér er sú staðreynd að mikið landrými er til staðar hér á Íslandi miðað við í búafjölda landsins. Til eru aðferðir sem geta náð mun meiri afköstum í framleiðslu á eldsneyti en hefbundin biodiesel úr repjuolíu og methanol/ethanol úr korni eða sykurjurtum.  Hér er spurinig um rannsóknir og þróun og viðhorfsbreytingu.

Bjarni Hafsteinsson 

[Steinn Hafliðason, 21.11.2008 kl. 09:26]

Sæl Eygló og til hamingju með nýja starfið,

Það er margt búið að gerast í rannsóknum á sjálfbærni bænda víða um heim. Eitt af því er einmitt að nýta metangasið í meiri mæli, bodiesel o.s.frv. Áður en fólk fer að ræða þessar góðu hugmyndir niður í svaðið er ágætt að kynna sér hvað er að gerast í heiminum í þessum efnum. Nýtni er það sem koma skal og er að gerast í öllum iðnaðargreinum að aukaafurðir eru í auknum mæli nýtta í ýmiskonar tilgangi hvort sem það er í matvælaiðnaði, áliðnaði, landbúnaði eða öðrum greinum. Ef það er hægt að minnka jarðefnanotkun um 10% þó ekki væri meira erum við að tala um gríðarlegt hagsmunamál fyrir Íslendinga að ræða.

Ég hvet þig Eygló til að leggja þessum málum lið, það er góður málstaður fyrir alla.