Fjármagn flýr sjávarútveginn

Í Fréttablaðinu í morgunn er lítil frétt um grein sem Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson (Binni), framkvæmdastjóri Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum skrifaði í ritinu Þjóðareign.  Í greininni skrifar Binni: "Lítill áhugi er eðlilega á að fjárfesta í grein sem fær ekki að dafna vegna þess að vöxtur hennar verður skattlagður af ríkinu sérstaklega. Með öðrum orðum, fjármagnið flýr greinina,"

Nú skal ég viðurkenna að ég hef ekki enn komist yfir þetta merka rit. En í fréttinni er sagt að Binni komist að þeirri niðurstöðu að auðlindagjaldið hefði komið heildarmarkaðsvirði eigin fjár sjávarútvegsfélaga niður í nánast ekki neitt í árslok 2005.  Einnig ber hann saman þróun eigin fjár sjávarútvegsins við viðskiptabankana og Bakkavör árin 2001 til 2005.  Árið 2001 hafi eigið fé sjávarútvegsins verið margfalt meira en eigið fé hvers banka, en í árslok 2005 hafi eigið fé Bakkavarar verið orðið meira en eigið fé útvegsins.

Sem sagt allt auðlindagjaldinu að kenna!

Ég myndi vilja koma með aðra kenningu.  Gæti verið að ástæðan fyrir áhugaleysi fjárfesta sé skortur á vexti?  Íslensk sjávarútvegsfyrirtæki og stjórnendur þeirra hafa verið mjög upptekin af því að hagræða í rekstri og ná aukinni framlegð.  Einnig hafa þau verið mjög upptekin af því að fjárfesta í aflaheimildum innanlands og nú nýlega endurnýjun á núverandi skipaflota.

Á sama tíma hafa íslensku bankarnir og Bakkavör haft mestan áhuga á að fjárfesta í nýjum viðskiptatækifærum erlendis.  Afleiðingin hefur verið gífurlegur vöxtur, mikil veltuaukning og aukinn hagnaður. Allt þættir sem hugnast fjárfestum einstaklega vel. 

Ákvörðun sem byggðist á þeirri staðreynd að vaxtarmöguleikar innanlands eru takmarkaðir.  Þetta er eitthvað sem flest íslensk sjávarútvegsfyrirtæki hafa ekki enn gert sér grein fyrir, nema vera skyldi Samherji og Sjóvík (sem kom svo heim og keypti SH). 

 

Athugasemdir

[Níels A. Ársælsson., 15.3.2007 kl. 12:56]

Kraftar Binna og félaga í LÍÚ hefur farið að mestu í að knésetja sem flesta í sjávarútveginum sem ekki hafa verið sammála þeim um kvótakerfið. Sér til fulltingis hafa þeir haft bankana og Fiskistofu. Gjaldfella á sem flesta og taka af mönnum veiðileyfin fyrir smærstu yfirsjónir.

[Guðrún María Óskarsdóttir., 16.3.2007 kl. 01:07]

Nákvæmlega Niels.

kv.gmaria.

[Steini Briem (IP-tala skráð) 16.3.2007 kl. 06:12]

Jamm, öll erum við syndug, Eygló mín góð, nema Árni Johnsen. Hann keypti sér syndaaflausn í fiskbúðinni í Eyjum og er í Frelsisbandalaginu:

Árni John-seninn slyngi,
já, hver er betri í faginu
hjá Frelsisbandalaginu?
Þó Árni sitt síðasta syngi
hann heldur alltaf laginu.

Og brátt hann verður á þingi
með hinum Sjallaskjóðunum,
sameinuðum öllum sóðunum
í stjórnarandstöðu á Alþingi.

Frelsið er í vogarskálalóðunum
léttvægt á móti krónum á þingi,
kostað hefur lítið sem ekki neitt.
Komast þar Sjallarnir í ansi feitt,
þó frelsinu æ lofgjörð þeir syngi.
Hrópum húrra fyrir amlóðunum!

[Steini Briem (IP-tala skráð) 16.3.2007 kl. 08:49]

Markaðsvirði Vinnslustöðvarinnar var 6,3 milljarðar króna árið 2002, eigið fé  tveir milljarðar, kvótastaðan var 15 þúsund tonn og bókfært verðmæti kvótans 1,7 milljarðar króna. Verð á kvóta á hlutabréfamarkaðnum var 403 krónur fyrir kílóið en þorskígildistonnið var þá selt á 1.070 krónur.

Lögmálið um eitt verð sem sagt ekki í gildi. Hlutabréfamarkaðurinn verðleggur kvótaeign sjávarútvegsfyrirtækja en mikill munur er á verði á kvótamarkaði og óbeint á hlutabréfamarkaði. Mögulegar ástæður ólíkrar verðmælingar geta annars vegar verið mæliskekkja, þannig að þorskígildi séu "ranglega" 
skilgreind, uppsjávartegundirnar fái of hátt vægi, fleira sé ómetið en upprunalegur kvóti (gjafakvóti), eða stjórnendaauður, viðskiptavild, og hins vegar ólíkar væntingar, þannig að kaupendur og seljendur á kvótamarkaði séu ekki þeir sömu og kaupendur og seljendur á hlutabréfamarkaði.

Verð á hlutabréfamarkaði ræðst af verði á lönduðum afla, sóknarkostnaði, líkindum á tækniframförum og hversu miklar þær gætu orðið hvað sóknina snertir, heimiliðum heildarafla, ávöxtunarkröfu og veiðigjaldshlutfalli.

[Kristján Pétursson, 16.3.2007 kl. 15:41]

Fjármagnið hefur hvorki hendur né fætur og flýr því ekki af sjálfsdáðum útgerðarfyrirtækin.Tugir miljarða hafa árlega verið teknir frá útveginum og settur í óskyldan rekstur m.a.verðbréfa,sem flakka nú til og frá í skúffufyrirtækjum Karabískahafsins.Auðhyggjan og græðgin sér um sína og þar er Framsóknarfl.stærstur allra a.m.k.miðað við höfðatölu.

Bendi á blokkið mitt í dag um sérkennilegt kvótafangelsi form.Framsóknarfl.

[Kristján Pétursson, 16.3.2007 kl. 15:46]

Fjármagnið hefur hvorki hendur né fætur og flýr því ekki af sjálfsdáðum útgerðarfyrirtækin.Tugir miljarða hafa árlega verið teknir frá útveginum og settur í óskyldan rekstur m.a.verðbréfa,sem flakka nú til og frá í skúffufyrirtækjum Karabískahafsins.Auðhyggjan og græðgin sér um sína og þar er Framsóknarfl.stærstur allra a.m.k.miðað við höfðatölu.

Bendi á blokkið mitt í dag um sérkennilegt kvótafangelsi form.Framsóknarfl.

[Steini Briem (IP-tala skráð) 16.3.2007 kl. 18:21]

Um 70% landsmanna eru andvíg núverandi kvótakerfi og því er greinilega kominn tími til að taka upp nýtt og betra kerfi, sem meirihluti þjóðarinnar samþykkir. Ef hér er góð loðnuveiði er heildaraflinn um tvær milljónir tonna á ári og sæi íslenska ríkið í umboði þjóðarinnar um að úthluta veiðiheimildunum til einstakra byggðarlaga til eins árs í senn og tæki fyrir það tíu krónur að meðaltali fyrir kílóið í þorskígildum fengi þjóðin 20 milljarða króna í ríkiskassann. Hægt væri að útdeila þessari fjárhæð aftur til byggðarlaganna með margvíslegum hætti, til dæmis til samgöngubóta eða sem styrk vegna aflabrests. En að sjálfsögðu yrði verðið á aflaheimildunum mjög misjafnt eftir tegundum, til dæmis mun hærra verð fyrir kílóið af þorski en loðnu. Hægt væri að láta hvert byggðarlag fá ákveðnar veiðiheimildir árlega og veiðiheimildir yrðu að sjálfsögðu mismunandi frá ári til árs í samræmi við ástand fiskistofnanna. Veiðiheimildirnar yrðu einungis til eins árs í senn og ekki kvótaeign í nokkrum skilningi. Ríkið úthlutaði eingöngu réttinum til veiðanna og ákvæði hverju sinni hverjir fengju réttinn, til dæmis útgerðir, fiskvinnslufyrirtæki og fiskútflyjendur. Fiskvinnslufyrirtæki og fiskútflytjendur gætu greitt útgerðum fyrir að veiða fyrir sig upp í veiðiheimildir sem keyptar hefðu verið. Og þeir sem hefðu áhuga á að hefja veiðar í fyrsta sinn ættu kost á því, þannig að nýir aðilar væru ekki útilokaðir frá veiðunum, eins og nú er mikið kvartað yfir.


Tíu krónur fyrir kílóið í þorskígildum gæti að sjálfsögðu verið lægri eða hærri upphæð eftir atvikum. Sagt er að nú greiði lítil byggðarlög, til dæmis á Vestfjörðum, allt að einum milljarði króna á ári fyrir veiðiheimildir og þessar fjárhæðir muni fyrr en varir leggja allar minni sjávarbyggðir í auðn. Og þrátt fyrir að útgerðarmenn kaupi og selji aflakvóta fyrir gríðarlegar fjárhæðir á ári, jafnvel einn milljarð í litlu sjávarplássi, segjast þeir ekki hafa efni á að greiða hóflegt gjald fyrir veiðiheimildirnar ef núverandi kerfi yrði lagt af. Það er nú ekki mjög trúverðugt. Margir hafa velt fyrir sér hvernig hægt sé að leigja þorskkvóta fyrir 155 krónur kílóið til eins árs og haft eitthvað upp úr því. Og sumir halda því fram að greiða þurfi allt að 75% af aflaverðmætinu í leigu fyrir kvótann. Verð fyrir kílóið af "varanlegum" veiðiheimildum í þorski í aflamarkskerfinu var komið uppfyrir 2.200 krónur í nóvember síðastliðnum en krókahlutdeildin kostaði þá um 1.900 krónur. Og sagt er að nú sé þorskverðið á "varanlegum heimildum" sem útgerðarmenn kalla svo, komið yfir 2.500 krónur fyrir kílóið. Það er engum blöðum um það að fletta að útgerðarmenn telja sig eiga aflakvótana á allan hátt, bæði í orði og á borði, og munu með kjafti og klóm berjast fyrir því að "eiga" þá áfram.


Hugtökin "þjóðareign", "ríkiseign" eða "sameign þjóðarinnar" í stjórnarskrá hefur ekkert að segja í þessu sambandi, ef útgerðarmennirnir eiga í raun aflakvótana, fara með þá sem sína eign, veðsetja þá, þess vegna hjá "íslenskum" bönkum sem eru og verða í raun erlendir, að hluta til eða jafnvel öllu leyti. Eigandi kvótans getur þess vegna verið íslenskur ríkisborgari sem býr á Bahamaeyjum, kemur hingað aldrei og hefur engan áhuga á afkomu íslenskra sjávarplássa. Hann hefur eingöngu áhuga á arðinum, fiskvinnslan og fólkið sem býr í sjávarplássunum er réttlaust hvað varðar sína afkomu. En þessu má engan veginn breyta, þá fer allt landið á hliðina, segja útgerðarmenn og sporgöngumenn hennar á þingi. Þjóðin á að vera eignalaus, getur aldrei eignast neitt og útgerðarmenn eiga að sjá um að eiga hlutina fyrir hana, frekar en ríkið. Það er kommúnismi og getur aldrei gengið upp í lýðræðisríki. Kommúnismi hins eldrauða Mogga. Og margir þeirra sem eru algjörlega andvígir inngöngu Íslands í Evrópubandalagið verja þetta kvótakerfi okkar út í ystu æsar, enda þótt eigendur kvótans gætu fyrr eða síðar allir verið íslenskir ríkisborgarar búsettir í Evrópu, þess vegna kvæntir erlendum konum sem fengju þá helming hagnaðarins af veiðum "íslenskra" skipa. 


Aflakvótar eru nú fluttir og seldir á milli landshluta í stórum stíl og einn útgerðarmaður getur lagt heilt byggðarlag í rúst með því að landa aflanum annars staðar eða selja kvóta "sinn" til annarra landssvæða. Vilja menn hafa þetta kerfi áfram? Meirihluti þjóðarinnar segir nei takk og 70% hennar hlýtur að vera fólk í öllum flokkum. Hagsmuna útgerðarmanna var hins vegar gætt á Alþingi að þessu sinni, þó þeir geti þess vegna búið á eyju í Karabíska hafinu. Þjóðin vill hins vegar að nýtt frumvarp um breytingu á stjórnarskránni verði lagt fram á næsta þingi, frumvarp sem gæti fyrst og fremst hagsmuna þjóðarinnar og einstakra byggðarlaga. Veiðiskip eru nú verðlítil eða verðlaus hér án aflakvóta. En þegar þau yrðu ekki lengur með "varanlegan" veiðikvóta fengju þau eðlilegt og raunverulegt verðmæti og úthlutaðan kvóta í sínu byggðarlagi, og myndu landa afla sínum þar. Byggðastofnun sagði í október 2000 að veikleikar sjávarbyggða á Vestfjörðum væru meðal annars versnandi kvótastaða, afli fluttur óunninn í burtu, erfiðar vegasamgöngur og lágt fasteignaverð.


Þannig ganga kaupin fyrir sig á eyrinni, samkvæmt Þórólfi Matthíassyni, prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands, og Ólafi Klemenssyni, fiskihagfræðingi hjá Seðlabanka Íslands:

Markaðsvirði Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum var 6,3 milljarðar króna árið 2002, eigið fé  tveir milljarðar, kvótastaðan var 15 þúsund tonn og bókfært verðmæti kvótans 1,7 milljarðar króna. Verð á kvóta á hlutabréfamarkaðnum var 403 krónur fyrir kílóið en þorskígildistonnið var þá selt á 1.070 krónur.

Lögmálið um eitt verð sem sagt ekki í gildi. Hlutabréfamarkaðurinn verðleggur kvótaeign sjávarútvegsfyrirtækja en mikill munur er á verði á kvótamarkaði og óbeint á hlutabréfamarkaði. Mögulegar ástæður ólíkrar verðmælingar geta annars vegar verið mæliskekkja, þannig að þorskígildi séu "ranglega" skilgreind, uppsjávartegundirnar fái of hátt vægi, fleira sé ómetið en upprunalegur kvóti (gjafakvóti), eða stjórnendaauður, viðskiptavild, og hins vegar ólíkar væntingar, þannig að kaupendur og seljendur á kvótamarkaði séu ekki þeir sömu og kaupendur og seljendur á hlutabréfamarkaði.

Verð á hlutabréfamarkaði ræðst af verði á lönduðum afla, sóknarkostnaði, líkindum á tækniframförum og hversu miklar þær gætu orðið hvað sóknina snertir, heimiliðum heildarafla, ávöxtunarkröfu og veiðigjaldshlutfalli.


Magnús Thoroddsen hæstarréttarlögmaður segir meðal annars í tillögu sinni um nýtt ákvæði í stjórnarskránni um þjóðareign á auðlindum:

"Tilgangurinn með því að stjórnarskrárbinda nýtt ákvæði þess efnis, að "náttúruauðlindir Íslands skuli vera þjóðareign" hlýtur að vera sá, og sá einn, að þjóðin öll skuli njóta arðsins af þeim. Því þarf að búa svo um hnútana í eitt skipti fyrir öll, að þessar auðlindir verði aldrei afhentar einhverjum sérréttindahópum á silfurfati. Ég leyfi mér því að leggja til, að þetta stjórnarskrárákvæði verði svohljóðandi:

"Náttúruauðlindir Íslands, hvort heldur er í lofti, legi eða á láði, skulu vera þjóðareign. Þær ber að nýta til hagsbóta þjóðinni, eftir því, sem nánar er ákveðið í lögum. Heimilt er að veita einkaaðiljum, afnota- eða hagnýtingarrétt á þessum auðlindum til ákveðins tíma gegn gjaldi, hvort tveggja ákveðið í lögum. Slík afnotaréttindi geta aldrei skapað eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði einstakra aðilja yfir náttúruauðlindinni."